W sercu Wielkopolski, w rozległym terenie pełnym zabytkowych lokomotyw i historii, mieści się Parowozownia Jarocin – wyjątkowe muzeum prowadzone przez pasjonatów. To miejsce, gdzie przeszłość kolei ożywa, a wydarzenia kulturalne przyciągają całe rodziny. Poznaj tajemnice żelaznych gigantów i zobacz, jak ogromną pracę wykonują miłośnicy kolejnictwa, by zachować to dziedzictwo dla przyszłych pokoleń.
Wizyta w Parowozowni w Jarocinie
W połowie października mieliśmy okazję odwiedzić miejsce pełne historii, stali i pary – Parowozownię w Jarocinie. Po szybkim zjeździe z wiaduktu dotarliśmy na miejsce, gdzie czekał na nas Kacper Szymański, młody pasjonat kolejnictwa. Kacper, uczeń technikum kolejowego, z zaangażowaniem działa w Towarzystwie Kolei Wielkopolskiej, prowadzącym Muzeum Parowozownia Jarocin. Jego wiedza i miłość do kolei mogłyby zawstydzić niejednego starszego kolegę.
Rys historyczny i ciekawostki
Parowozownia w Jarocinie odegrała kluczową rolę w rozwoju miasta i całego regionu jako ważnego węzła kolejowego w Wielkopolsce. Jej historia sięga 1875 roku, kiedy przez Jarocin poprowadzono pierwsze linie kolejowe łączące Oleśnicę z Gnieznem oraz Poznań z Kluczborkiem. Wkrótce, w 1888 roku, uruchomiono połączenie do Leszna, a w 1906 roku do Śremu, co sprawiło, że Jarocin stał się istotnym punktem na mapie kolejowej, przyczyniając się do dynamicznego rozwoju infrastruktury transportowej i lokalnej gospodarki.
Pierwsze parowozownie w Jarocinie były niewielkimi obiektami obsługującymi tabor dwóch prywatnych towarzystw kolejowych: Kolei Oleśnicko-Gnieźnieńskiej i Kolei Poznańsko-Kluczborskiej. Po upaństwowieniu tych linii w 1884 roku podjęto decyzję o budowie większej, centralnej parowozowni. W latach 1888–1889 powstała 16-stanowiskowa hala wachlarzowa wyposażona w obrotnicę, zlokalizowana na południe od stacji kolejowej. Ta nowoczesna jak na swoje czasy infrastruktura była jednym z najważniejszych punktów obsługi technicznej pociągów w regionie.
Parowozownia w Jarocinie była jedną z najdłużej działających tego typu placówek w Polsce. Jej eksploatacja zakończyła się wiosną 1992 roku, co symbolicznie zamknęło epokę pary na polskich kolejach. Dziś miejsce to, choć pełni inne funkcje, pozostaje żywym pomnikiem historii kolejnictwa, a dzięki inicjatywom lokalnych pasjonatów jest regularnie przywracane do dawnej świetności.
Według lokalnych legend, pod terenem parowozowni istniał system tuneli i schronów przeciwlotniczych, które miały chronić załogę i sprzęt przed nalotami.
Parowozownia – perła wielkopolskiego kolejnictwa
Parowozownia w Jarocinie to miejsce o wyjątkowej historii, które od lat przyciąga miłośników kolei. Jest to jedyna w Wielkopolsce zarejestrowana placówka muzealna poświęcona kolejnictwu. Za jej funkcjonowanie odpowiadają prawdziwi entuzjaści – członkowie Towarzystwa Kolei Wielkopolskiej, którzy z pasją dbają o zachowanie i popularyzację kolejowego dziedzictwa.
Muzeum może poszczycić się imponującą kolekcją zabytkowego taboru. Wśród eksponatów znajdują się prawdziwe perełki, takie jak węglarka Królewskich Kolei Saksońskich z XIX wieku czy wąskotorowy wagon motorowy MBxc1-42 z 1934 roku. Te unikatowe pojazdy stanowią nie tylko dowód technicznej pomysłowości tamtych czasów, ale także źródło fascynujących opowieści o historii transportu.
Parowozownia jest także gospodarzem corocznego Festynu Kolejowego, który stał się ulubionym wydarzeniem lokalnej społeczności. To doskonała okazja do sentymentalnej podróży w przeszłość dla dorosłych i jednocześnie fascynująca lekcja historii dla dzieci.
Dzięki zaangażowaniu Towarzystwa Kolei Wielkopolskiej, jarocińska parowozownia pełni dziś rolę nie tylko muzeum, ale również miejsca edukacji i turystycznej atrakcji, promującego bogate dziedzictwo kolejowe całego regionu.
Aktualne prace i renowacje
Podczas naszej wizyty Kacper Szymański podzielił się najnowszymi informacjami na temat prac prowadzonych w parowozowni. Obecnie trwają:
- Prace przy parowozie Pt47-101 – piaskowanie, uzupełnianie poszycia oraz przygotowanie do malowania.
- Renowacja włoskiej owocarki serii Kdn – malowanie i uzupełnianie poszycia.
- Odnawianie drezyny WM5-192.
Z dziedziny sterowania ruchem kolejowym realizowane są takie zadania jak:
- Kompleksowa odbudowa elektryki i odnowienie obudowy planu świetlnego stacji Pleszew.
- Renowacja sygnalizatorów przejazdowych EHZ-1304 i HZ-10.
- Odnowienie windy do rogatki mechanicznej oraz latarni Cauera.
- Prace nad szafą kablową RS i mechanizmem napędu rozjazdu JEA-2904.
- Renowacja rogatki mechanicznej z siatką i dzwonkiem zapowiadawczym.
Imponująca infrastruktura i zabytkowy tabor
Na szczególną uwagę zasługuje imponująca 22-metrowa obrotnica, która wciąż pozostaje w użytku i robi ogromne wrażenie na odwiedzających. Stanowi ona kluczowy element infrastruktury parowozowni, pozwalając na obracanie lokomotyw i efektywne zarządzanie ruchem kolejowym na terenie obiektu.
W kolekcji muzeum znajdziemy także prawdziwe perły kolejnictwa, jak:
- Saksońska węglarka z 1860 roku to zabytkowy wagon kolejowy, który wyróżnia się drewnianą konstrukcją i unikatowymi rozwiązaniami technicznymi z epoki początków kolejnictwa. Wagon wyposażony jest w specjalne miejsce dla woźnicy, umożliwiające kontrolowanie transportu węgla na krótkich odcinkach. Charakterystycznym elementem są haki do przypinania koni, co pozwalało na użytkowanie węglarki zarówno na torach kolejowych, jak i w miejscach, gdzie transport realizowano przy pomocy zaprzęgów. Ten zabytek techniki stanowi cenny przykład rozwoju logistyki i transportu w XIX wieku.
- Amerykański dźwig typu „American”, który kiedyś służył jako kafar do wbijania pali – imponujący eksponat, który w przeszłości pełnił funkcję kafara do wbijania pali. Był używany przy budowie mostów, nabrzeży i innych konstrukcji wymagających solidnych fundamentów. Jego masywna konstrukcja i nietypowe zastosowanie czynią go jednym z najciekawszych obiektów w parowozowni.
- Unikatowy wagon szpitalno-apteczny serii 406Ac – ten niezwykły eksponat stanowi żywy świadek czasów, kiedy kolej nie tylko transportowała ludzi i towary, ale także odgrywała kluczową rolę w zapewnianiu pomocy medycznej. Wagon był wykorzystywany podczas wojen i klęsk żywiołowych, łącząc funkcje mobilnego szpitala i apteki. Wyposażony w miejsce do przechowywania lekarstw, stoły zabiegowe oraz przestrzeń dla personelu medycznego, umożliwiał niesienie pomocy w najtrudniejszych warunkach. Dziś jego starannie odnowione wnętrze i oryginalne detale stanowią niezwykłą atrakcję, która przenosi odwiedzających w czasy, gdy humanitarne misje kolejowe ratowały ludzkie życie.
Teren pełen historii
Przechadzając się wzdłuż torów wokół parowozowni, można dostrzec wiele ciekawych wagonów i elementów dawnych konstrukcji. W zaroślach wciąż można znaleźć fragmenty konstrukcyjne starego dworca PKP Jarocin, które przypominają o bogatej historii tego miejsca. Teren parowozowni jest bardzo rozległy i pełen niespodzianek, dlatego najlepiej wybrać się na wycieczkę z przewodnikiem, takim jak Kacper, który z pasją opowie o tym, co warto zobaczyć.
Pilne potrzeby i wsparcie dla pasjonatów
Choć Parowozownia w Jarocinie zachwyca bogactwem zbiorów i zaangażowaniem pasjonatów, budynek sam w sobie wymaga pilnego remontu, szczególnie dachu, który jest w złym stanie. To miejsce, które promuje Jarocin w całej Polsce, zasługuje na większe wsparcie ze strony miasta. Nasze rozeznanie w mediach pokazuje, że o Parowozowni piszą największe redakcje, a jej działania są doskonałą promocją zarówno dla lokalnej społeczności, jak i całego regionu.
Festyn Kolejowy i inne wydarzenia
Warto również wspomnieć o organizowanych tutaj wydarzeniach kulturalnych, które przyciągają wielu odwiedzających. Przykładem jest Festyn Kolejowy, który odbył się w Parowozowni po raz dziesiąty w Dzień Matki. To wyjątkowe wydarzenie łączy miłośników kolei, całe rodziny oraz pasjonatów historii. Oprócz podziwiania zabytkowych lokomotyw i wagonów, uczestnicy mogą wziąć udział w warsztatach, zobaczyć pokazy modeli kolejowych oraz poznać tajniki pracy kolejarzy. Festyn stał się już stałym punktem kalendarza kulturalnego Jarocina, a jego rosnąca popularność dowodzi, jak ważnym miejscem na mapie regionu jest Parowozownia.
Muzeum Parowozownia Jarocin to miejsce, które nie tylko zachowuje dla przyszłych pokoleń dziedzictwo techniczne, ale także inspiruje pasjonatów kolejnictwa do działania. Dziękujemy Kacprowi Szymańskiemu za oprowadzenie i świetne opowieści o tym niezwykłym miejscu.
Towarzystwo Kolei Wielkopolskiej – Muzeum Parowozownia Jarocin
ul. Parowozownia 1d, Hala postojowa lokomotyw, Jarocin
515 097 315
tkw.jarocin@gmail.com
Osobne podziękowania
Na zakończenie chcemy serdecznie podziękować Łukaszowi Ratajskiemu – szefowi jarocińskiego Festiwalu Black Waves Fest. To właśnie dzięki niemu mogliśmy odwiedzić Parowozownię Jarocin, ponieważ to on skontaktował nas z Towarzystwem Kolei Wielkopolskiej. Festiwal ten, organizowany oddolnie przez mieszkańców Jarocina, jest pełen pasji i miłości do muzyki. W 2024 roku na scenie wystąpiły takie zespoły jak Fuoco Fatuo, Phobocosm, Anima Damnata, Piołun, The Spirit oraz Mānbryne. Wydarzenie, które miało miejsce w JOK Jarocin na Placu Festiwalu Muzyki Rockowej 1, wzbogaciło również spotkanie z Wojciechem Lisem – autorem książek o historii polskiego metalu i rocka. Festiwal odbył się tego samego dnia, gdy zwiedzaliśmy Parowozownię, co pozwoliło nam poczuć niezwykły klimat Jarocina i docenić różnorodność inicjatyw podejmowanych przez jego mieszkańców. Dziękujemy za możliwość uczestniczenia w tak wyjątkowym dniu.
